โจรขึ้นบ้าน ถูกกระทะเหล็กฟาดตาย! โจรคนนี้มันคงง่วงมาก หรือไม่ก็ใจเย็นสุดๆ ขโมยของแล้วไม่ต้องรีบหนีขอนอนพักเอาแรงก่อน สุดท้ายเจ้าของบ้านมาเจอและโดนเจ้าของบ้านใช้กระทะเหล็กฟาดหัวดับอนาถ!

จากเหตุการณ์ดังกล่าวนี้ถือว่าเป็นการป้องกันโดยชอบด้วยกฎหมายหรือไม่?

ก็ต้องมาดูว่าประมวลกฎหมายอาญาเขียนไว้ว่าอย่างไร ตามมาตรา 68 แห่งประมวลกฎหมายอาญาป้องกันตัวอย่างไรไม่ผิดกฎหมาย? ป้องกันตัวอย่างไรไม่ให้ติดคุก

มาตรา 68 “ผู้ใดจำต้องกระทำการใดเพื่อป้องกันสิทธิของตนหรือของผู้อื่นให้พ้นจากภยันตรายซึ่งเกิดจากการประทุษร้ายอันละเมิดต่อกฎหมายและเป็นภยันตรายที่ใกล้จะถึงถ้าได้กระทำพอสมควรแก่เหตุการกระทำนั้นเป็นการป้องกันโดยชอบด้วยกฎหมายผู้นั้นไม่มีความผิด”

การกระทำเพื่อป้องกันนี้ถึงแม้จะเกิดความเสียหายบ้างแต่ถ้าได้กระทำไปพอสมควรแก่เหตุก็เป็นการป้องกันโดยชอบด้วยกฎหมายผู้นั้นย่อมไม่มีความผิด

หลักเกณฑ์ของการป้องกันโดยชอบด้วยกฎหมาย หรือป้องกันตัวอย่างไรไม่ผิดกฎหมาย? ป้องกันตัวอย่างไรไม่ให้ติดคุก

1.มีภยันตรายซึ่งเกิดจากการประทุษร้ายอันละเมิดต่อกฎหมาย คือ

   1.1 ภยันตรายที่เกิดขึ้นนั้นผู้กระทำไม่มีอำนาจตามกฎหมายที่จะกระทำได้หากผู้กระทำมีอำนาจที่จะกระทำได้ก็ไม่มีสิทธิป้องกัน

         เช่น ถูกตำรวจไล่จับเพราะขับรถชนคนแล้วนี้ จึงยิงสวนใส่ตำรวจตายคาที่อย่างนี้ไม่ใช่การป้องกันตัว

   1.2 ผู้ที่จะอ้างว่าป้องกันตัวโดยชอบด้วยกฎหมายนั้นจะต้องไม่มีส่วนผิดในการก่อให้เกิดภยันตรายขึ้นด้วยแต่ถ้าผู้จะอ้างว่าเป็นการป้องกันตัวนั้นมีส่วนก่อให้เกิดภยันตรายนั้นก็ไม่สามารถอ้างป้องกันตัวได้

        เช่น ทะเลาะวิวาทกันแล้วเพื่อนจะใช้ขวดฟาดหัวตนเองจึงใช้ดาบฟันคอเพื่อนตายคาที่ก็ไม่สามารถอ้างป้องกันตัวได้

2.ภยันตรายซึ่งเกิดจากการประทุษร้ายอันละเมิดต่อกฎหมายนั้นจะต้องเป็นภยันตรายที่ใกล้จะถึง คือ ภยันตรายที่เกิดขึ้นนั้นกระชั้นชิดถึงขนาดที่หากไม่ป้องกันตัวในขณะนั้นก็อาจจะเกิดอันตรายแก่ตนเองหรือผู้อื่นได้

    เช่น กำลังจะถูกแทงในระยะกระชั้นชิดมากๆ ไม่สามารถจะหลบเลี่ยงได้จึงคว้าเก้าอี้ฟาดไปที่กกหูของมืดมีดล้มหัวฟาดพื้นดับอนาถ

3.ผู้กระทำจำต้องกระทำการเพื่อป้องกันสิทธิของตนหรือของผู้อื่นให้พ้นจากภยันตรายนั้น

4.การกระทำเพื่อป้องกันนั้นจะต้องกระทำพอสมควรแก่เหตุ คือ

   4.1 การกระทำเพื่อป้องกันนั้นจะต้องได้สัดส่วนกับภยันตรายที่เกิดจากการประทุษร้ายอันละเมิดต่อกฎหมายนั้น

         เช่น ภยันตรายที่เกิดขึ้นจากการถูกตบหน้าจะป้องกันโดยใช้ปืนยิงถือว่าไม่ได้สัดส่วนกัน

   4.2 การกระทำเพื่อป้องกันนั้นถ้าผู้กระทำได้ใช้วิถีทางน้อยที่สุดที่จะทำให้เกิดอันตรายแล้วถือว่ากระทำไปพอสมควรแก่เหตุ

         เช่น จะโดนตบจึงรีบเตะตัดขาผู้ตบจนล้มลงแล้วตนเองก็วิ่งหนีไปเพื่อให้ตนเองปลอดภัยไม่ได้ไปกระทืบซ้ำกับผู้ตบที่ล้มลงไปแล้วอีกแต่อย่างใด

เมื่อดูข้อกฎหมายแล้วลองคิดดูว่าการที่เจ้าบ้านใช้กระทะเหล็กฟาดหัวโจรใจเย็นดับอนาถนั้นเป็นการป้องกันตัวโดยชอบด้วยกฎหมายหรือไม่?

ข้อควรระมัดระวังนั้นก็คือการกระทำที่จะถือว่าเป็นการป้องกันโดยชอบด้วยกฎหมายนั้นจะมีการพิจารณาลักษณะการกระทำอย่างละเอียดมากๆ รวมถึงความร้ายแรงที่เกิดขึ้นจากผลการกระทำการป้องกันนั้นและพฤติเหตุแวดล้อมประกอบด้วย ไม่ใช่จะอ้างว่าเป็นการป้องกันโดยชอบด้วยกฎหมายแบบส่งเดชได้ นั่นอาจทำให้ผู้กระทำที่อ้างว่าเป็นการป้องกันโดยชอบด้วยกฎหมายเข้าไปนอนในคุกได้ง่ายๆ